Στη χώρα μας σήμερα συναντάμε τέσσερις φορείς που εμπλέκονται στο θέμα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων:
1. Ευρωπαϊκή Ένωση: καταρτίζει οδηγίες με τις οποίες πρέπει να εναρμονιστούν τα κράτη μέλη σύμφωνα με κάποιο χρονοδιάγραμμα και αφού πρώτα παρέχει οικονομοτεχνική υποστήριξη. Στη συνέχεια ελέγχει και επιβάλλει ποινές (π.χ. Κουρουπητός).
2. Πολιτεία: η επίσημη πολιτεία έχει την ευθύνη να ενημερώσει το κοινό, να εναρμονίσει την εθνική νομοθεσία σύμφωνα με την Κοινοτική και να μεταφέρει πόρους, τεχνογνωσία και μεθοδολογία στις Περιφέρειες, οι οποίες σύμφωνα με τον εκάστοτε περιφερειακό σχεδιασμό αναλαμβάνουν την υλοποίηση έργων διαχείρισης των στερεών αποβλήτων.
3. Τοπική Αυτοδιοίκηση: έρχεται σε άμεση επαφή τόσο με τις Περιφέρειες όσο και με τους πολίτες. Φέρει ευθύνη για την υπόδειξη θέσεων κατάλληλων για την εγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων και για τη σωστή, έγκαιρη και ολοκληρωμένη ενημέρωση του κοινού.
4. Πολίτες: παράγουν τα απορρίμματα και πρέπει να συμβάλλουν ενεργά και θετικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος που οι ίδιοι δημιουργούν.
Οι ρόλοι των εμπλεκόμενων φορέων είναι σαφείς και διακριτοί. Τι φταίει λοιπόν και έχουμε φτάσει στο σημείο να έχουμε ακόμη χιλιάδες ανεξέλεγκτους σκουπιδότοπους στη χώρα (κανείς δεν ξέρει πόσους!) ενώ την ίδια στιγμή κινδυνεύουμε άμεσα να απολέσουμε εξασφαλισμένα κονδύλια από το Ταμείο Συνοχής για την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων;
Τρεις φαίνεται να είναι οι βασικοί λόγοι για την αδιέξοδη κατάσταση που έχουμε φτάσει:
1. Πολιτικό κόστος: η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση δεν αποτολμούν να προχωρήσουν στη χωροθέτηση περιοχών που θα κατασκευαστούν μονάδες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων φοβούμενες το πολιτικό/εκλογικό κόστος που συνεπάγεται αυτή η ενέργεια.
2. Παιδεία: οι πολιτικοί και οι πολίτες ωριμάζουν σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου δεν υπάρχουν περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Έτσι όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα αντιμετωπίζονται με όρους πολιτικού και οικονομικού κόστους, αγνοώντας παντελώς το λεγόμενο περιβαλλοντικό κόστος.
3. Στελέχωση: προκειμένου η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση να προβούν σε ουσιαστική ενημέρωση του κοινού, σχεδιασμό και υλοποίηση των έργων και ιδιαίτερα στη σωστή και ασφαλή λειτουργία τους θα έπρεπε να είναι στελεχωμένες με επαρκές εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό.
Η έλλειψη αυτού του προσωπικού δημιουργεί κατά κύριο λόγο το πρόβλημα της ελλιπούς ενημέρωσης πρώτα στους κύκλους της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης και κατόπιν στους πολίτες. Επίσης, οδηγεί στην κακή κατασκευή και λειτουργία των μονάδων επεξεργασίας των στερών αποβλήτων με αποτέλεσμα την έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού ως προς την ασφαλή και αποτελεσματική λειτουργία των έργων αυτών. Ως αποτέλεσμα παρατηρείται το οξύμωρο φαινόμενο οι πολίτες να προτιμούν να συντηρούν στη γειτονιά τους πολλούς ανεξέλεγκτους σκουπιδότοπους παρά να συναινέσουν στην κατασκευή ολοκληρωμένων εγκαταστάσεων επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Στη χώρα μας είναι διαθέσιμη η απαραίτητη τεχνογνωσία-τεχνολογία για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Διαθέσιμο είναι επίσης, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεγάλο μέρος των απαιτούμενων κονδυλίων. Για την επίλυση του προβλήματος απαιτείται ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και όχι μόνο διάθεσή τους σε Χ.Υ.Τ.Α. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι απαραίτητη/αναπόφευκτη η κατασκευή ενός Χ.Υ.Τ.Α. (ή καλύτερα Χ.Υ.Τ.Υ.) για τη διάθεση των υπολειμμάτων των άλλων μεθόδων επεξεργασίας των στερών αποβλήτων. Τέλος, για την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου απαιτείται περιβαλλοντική συνείδηση πολιτείας και πολιτών καθώς και γενναίες πολιτικές αποφάσεις που θα θέσουν το περιβαλλοντικό και κοινωνικό όφελος πάνω από το πολιτικό κόστος.
----------------------------
Με τον όρο στερεά απόβλητα αναφερόμαστε σε όλες εκείνες τις ουσίες ή τα αντικείμενα που εμφανίζονται κυρίως σε στερεή φυσική κατάσταση και από τα οποία ο κάτοχός τους θέλει ή υποχρεούται να απαλλαγεί.
Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα, ενώ η μη διαχείριση των στερεών αποβλήτων τείνει να αποτελέσει έναν εφιάλτη για τη χώρα μας. Μέχρι σήμερα η διαχείριση των στερεών αποβλήτων συνίσταται κυρίως στην α) συλλογή και β) τη διάθεση (σε σκουπιδότοπους ή σε χωματερές). Ως πολίτες, η μόνη εμπλοκή που έχουμε στο σύστημα διαχείρισης των στερεών αποβλήτων είναι η τοποθέτηση των πλαστικών σακουλών με τα απορρίμματα στους κάδους. Δεν ξέρουμε τίποτα για την τύχη των απορριμμάτων από εκεί και έπειτα, αλλά ούτε και μας ενδιαφέρει. Το εθνικό σύστημα διαχείρισης των στερών αποβλήτων εμφανίζεται γερασμένο πριν ακόμη αρχίσει να υλοποιείται. Δυστυχώς, ως χώρα δεν διαθέτουμε πραγματικά στοιχεία για την κατάσταση της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Κάνουμε εκτιμήσεις μόνο για την ποιότητα και την ποσότητα των παραγόμενων απορριμμάτων ενώ υπάρχουν στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κάποιες παλιές καταγραφές για τις εγκαταστάσεις/μονάδες επεξεργασίας των απορριμμάτων. Πουθενά όμως δεν υπάρχουν ενημερωμένα και έγκυρα στοιχεία για το πόσες μονάδες λειτουργούν, που ακριβώς βρίσκονται, πόσο καλά λειτουργούν, τι επιβαρύνσεις επιφέρουν στο περιβάλλον και φυσικά δεν υφίσταται κανένας έλεγχος των μονάδων αυτών. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ένα αναξιόπιστο και αναποτελεσματικό σύστημα που οι πολίτες το αντιμετωπίζουν πάντα με καχυποψία.
----------------------------
Βιολογική επεξεργασία: Η βιολογική επεξεργασία βασίζεται στη βιολογική αποδόμηση (συνήθως αερόβια) και τη σταθεροποίηση οργανικών ενώσεων και μικροοργανισμών. Οι διεργασίες αυτές βασίζονται στην βιολογικά παραγόμενη θερμότητα και την επίτευξη υψηλών θερμοκρασιών (50-60 οC). Για την επιτυχή έκβαση της διεργασίας απαιτούνται ειδικές συνθήκες υγρασίας και αερισμού. Το τελικό προϊόν είναι σταθεροποιημένο και είναι κατάλληλο για αποθήκευση και για χρήση ως εδαφοβελτιωτικό
Η ποιότητα του τελικού προϊόντος εξαρτάται σημαντικά από την ποιότητα και τον βαθμό επεξεργασίας των απορριμμάτων. Η αγορά του παραγόμενου προϊόντος είναι μάλλον προβληματική γιατί αφενός δεν φτάνουμε σε προϊόν υψηλής καθαρότητας και αφετέρου υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης ως προς το παραγόμενο εδαφοβελτιωτικό.
Η πρώτη μονάδα λιπασματοποίησης και ανακύκλωσης απορριμμάτων λειτούργησε ανεπιτυχώς στην Καλαμάτα το 1997 και πολύ σύντομα διέκοψε τη λειτουργία της. Παρόμοια μονάδα πολύ μεγαλύτερης κλίμακας έχει κατασκευαστεί στο χώρο του ΧΥΤΑ των ’νω Λιοσίων αλλά ακόμη δεν έχει τεθεί σε λειτουργία.
----------------------------------
Χ.Υ.Τ.Α.: στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής των Απορριμμάτων πραγματοποιείται ταφή των απορριμμάτων λαμβάνοντας όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις ώστε να μην επιβαρύνεται το περιβάλλον (παραγόμενα στραγγίσματα-αέρια). Πρέπει να τονισθεί ότι όποια μέθοδο επεξεργασίας και αν χρησιμοποιήσουμε είναι απαραίτητη στο τέλος η κατασκευή ενός Χ.Υ.Τ.Α. ( Χ.Υ.Τ.Υ. )για την ταφή των υπολειμμάτων. Στα κριτήρια χωροθέτησης ενός Χ.Υ.Τ.Α. περιλαμβάνονται: απόσταση μεταφοράς, περιορισμοί χωροθέτησης (αεροδρόμια, βιότοποι, σεισμικές περιοχές, ασταθείς περιοχές), διαθεσιμότητα γης, προσβασιμότητα θέσεως, κατάσταση εδάφους και τοπογραφία, κλιματολογικές συνθήκες (βροχές, άνεμοι κλπ.), υδρολογία επιφανειακού νερού, γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες, τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες και τελική χρήση περατωμένων Χ.Υ.Τ.Α.
Στα πλεονεκτήματα των Χ.Υ.Τ.Α. περιλαμβάνονται το χαμηλό πάγιο κόστος, η δυνατότητα ανάκτησης ενέργειας (βιο-αέριο), η διάθεση του χώρου στο κοινό μετά την πλήρωσή του και η σημαντική εμπειρία στην κατασκευή, λειτουργία και διαχείριση των Χ.Υ.Τ.Α.
Ο πρώτος Χ.Υ.Τ.Α. στη χώρα κατασκευάστηκε και λειτούργησε το 1996 στη Ζάκυνθο ενώ σήμερα λειτουργεί και μονάδα ανακύκλωσης στο νησί. Ο δεύτερος Χ.Υ.Τ.Α. κατασκευάστηκε και λειτούργησε λίγο αργότερα στην Πάτρα και αποτέλεσε τη μονάδα πρότυπο πάνω στην οποία βασίστηκε ο σχεδιασμός και η λειτουργία των επόμενων Χ.Υ.Τ.Α. στη χώρα. Παράλληλα αποκαταστάθηκε ο χώρος της παλιάς χωματερής ενώ σήμερα λειτουργεί στο χώρο του Χ.Υ.Τ.Α. Πάτρας και μονάδα ανακύκλωσης δείχνοντας έτσι το δρόμο για τα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων. Σημαντικές προσπάθειες έγιναν στη συνέχεια και σε άλλες πόλεις (Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Αθήνα κλπ.) όπου στα διαχειριστικά συστήματα ενσωματώθηκαν και σταθμοί μεταφόρτωσης, μονάδες ανακύκλωσης και παραγωγής ενέργειας, δράσεις αποκατάστασης, ενημέρωσης, επιμόρφωσης κλπ.
Σε κάθε περίπτωση έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι η κατασκευή και λειτουργία ενός Χ.Υ.Τ.Α. από μόνη της δεν λύνει το πρόβλημα. Πολύ σύντομα εμφανίζεται το φαινόμενο να μπαζώνονται οι Χ.Υ.Τ.Α. με αδρανή και μη αποδομήσιμα υλικά, ενώ κανείς από τους ιθύνοντες δεν θέλει ούτε καν να φανταστεί τις αντιδράσεις που θα προκαλούσε στους κατοίκους η χωροθέτηση ενός νέου Χ.Υ.Τ.Α.
Επομένως, καθίσταται προφανές ότι ένας Χ.Υ.Τ.Α. πρέπει να αποτελεί Χώρο Υγειονομικής Ταφής των Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων.
-------------------------------
Θερμική μετατροπή. Στη θερμική μετατροπή διακρίνουμε την καύση, την πυρόλυση και την αεριοποίηση. Οι τρεις μέθοδοι διαφέρουν ως προς τον παρεχόμενο αερισμό και τα παραγόμενα προϊόντα.
Στα πλεονεκτήματα των μεθόδων θερμικής μετατροπής συμπεριλαμβάνονται:
α)μείωση όγκου απορριμμάτων κατά 85-95%,
β)παραγωγή αερίων, υγρών και στερεών καυσίμων,
γ)μικρή απαίτηση σε επιφάνεια και δ)καύσιμο από απορρίμματα (Refuse Derived Fuel RDF).
Στα μειονεκτήματα των μεθόδων θερμικής μετατροπής συμπεριλαμβάνονται:
α)έκλυση πολλών και επικίνδυνων αερίων,
β)αυξημένο πάγιο και λειτουργικό κόστος,
γ)μεγάλα ποσοστά υγρασίας στα Ελληνικά απορρίμματα και
δ)αδυναμία απορρόφησης της εκλυόμενης θερμότητας.
Ο πρώτος καυστήρας στερεών αποβλήτων λειτούργησε ανεπιτυχώς στη Ζάκυνθο την περίοδο 1989-1990, ενώ σήμερα ο ΕΣΔΚΝΑ λειτουργεί αποτεφρωτήρα νοσοκομειακών απορριμμάτων στην περιοχή των ’νω Λιοσίων.
--------------------------
Οι επιπτώσεις από την αλόγιστη διάθεση των απορριμμάτων συνοψίζονται στα ακόλουθα:
α)αισθητική υποβάθμιση,
β)δυσοσμία,
γ)εστίες μολύνσεων (έντομα, τρωκτικά),
δ)αυτανάφλεξη (εκδήλωση πυρκαγιών),
ε)παραγωγή επικίνδυνων αερίων,
στ)ρύπανση υδροφόρου ορίζοντα και
ζ)πλήγμα στην οικονομία και τον τουρισμό της περιοχής.
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στη χώρα μας, η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα και η παραγωγή διοξινών κατά την ανεξέλεγκτη καύση αποτελούν τις σοβαρότερες συνέπειες της αλόγιστης διάθεσης.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων συνίσταται στα ακόλουθα λειτουργικά στάδια: α)έλεγχο δημιουργίας, β)προσωρινή αποθήκευση, γ)συλλογή, δ)μεταφορά, ε)επεξεργασία και στ)διάθεση, με το βέλτιστο δυνατό τρόπο από πλευράς δημόσιας υγιεινής, οικονομικών, μηχανικής, συντήρησης, αισθητικής και περιβαλλοντικών συνεπειών
Η ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων βασίζεται στην αλληλουχία και την αλληλεξάρτηση των ανωτέρω λειτουργικών σταδίων έτσι ώστε να οδηγηθούμε στη βέλτιστη λύση. Οι στόχοι της ολοκληρωμένης διαχείρισης επικεντρώνονται στις ακόλουθες επιμέρους δράσεις:
ΕΛΑΤΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ:
Βασικό στόχο αποτελεί τόσο η ελάττωση της ποσότητας των απορριμμάτων όσο και της τοξικότητάς τους. Η ελάττωση στην πηγή επιτυγχάνεται με σχεδιασμό, κατασκευή και συσκευασία προϊόντων με ελάχιστο τοξικό περιεχόμενο, ελάχιστο όγκο υλικού ή μεγαλύτερο χρόνο ζωής.
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ:
Οι βασικές μέθοδοι ανάκτησης υλικών είναι η διαλογή στην πηγή και η μηχανική διαλογή, ενώ τα βασικά ανακυκλούμενα υλικά είναι το χαρτί, το γυαλί, το αλουμίνιο και άλλα μέταλλα, τα πλαστικά, έπιπλα και είδη ένδυσης, υπολείμματα κατασκευών και κατεδαφίσεων και τα ελαστικά των οχημάτων. Πρόσφατα προεδρικά διατάγματα ρυθμίζουν και επιβάλλουν την ανακύκλωση αυτοκινήτων, ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών συσκευών, υλικών οικοδομών και κατεδαφίσεων κλπ.
Η οικονομική βιωσιμότητα των προγραμμάτων ανακύκλωσης βασίζεται: α)στη συμμετοχή του κοινού, β) στο ποσοστό ανάκτησης υλικών, γ)στην αγορά των ανακυκλούμενων υλικών και δ)στο κόστος των εναλλακτικών μεθόδων διάθεσης.
http://www.technicalreview.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=752
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου